Gecikmiş Dil ve Konuşma için Öneriler

Gecikmiş Dil ve konuşma yaşayan çocuklar için uygun olan etkinliklerden biri çocuğun yaşına uygun olarak seçilmiş bol resimli, çocuğun dikkatini çeken kitapları birlikte okumaktir. Ebeveynler gecikmiş dil ve konusma yaşayan çocuklarıyla aşağıdaki önerileri dikkate alarak resimli kitaplar okuyabilirler. 

1. Yaşına uygun kitaplar seçin: Çocuğun gelişim düzeyine uygun, renkli resimli ve basit metinli kitapları seçin.  Tahta kitaplar veya sağlam sayfalara sahip kitaplar genellikle küçük çocuklar için en iyisidir.

2. Rahat bir ortam yaratın: Birlikte kitap okumak için rahat ve sessiz bir alan bulun.  Dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirin ve çocuğun resimleri net bir şekilde görebildiğinden emin olun.

3. Çocuğun ilgisini çekin: Resimler hakkında "Neler görüyorsun?" gibi kolay sorular sorarak çocuğu okuma deneyimine katılmaya teşvik edin. Uzun ve zor cevaplar gerektiren sorulrdan kaçının. Konuşmanızı monoton tutmak yerine tonlamalar ve vurgularmalardan yararlanın.

4. Açıklayıcı bir dil kullanın: Kitaptaki resimleri basit ve anlaşılır bir dil kullanarak tanımlayın.  Resimlerdeki nesneler ve karakterler hakkında konuşurken onlara işaret edin.

5. Etkileşimi teşvik edin: Çocuğu kitabı dokunmaya ve keşfetmeye, sayfaları çevirmeye ve farklı resimleri işaret etmeye teşvik edin.  Hikayeyi daha ilgi çekici hale getirmek için eylemleri veya ses efektlerini de dahil edebilirsiniz. Bir ulaşım aracının veya bir hayvanın sesi taklit etmeniz çocuğun dikkatini çeker ve aynı ses takliti için katılımını sağlar. 

6. Tekrarlayın ve pekiştirin: Dil becerilerinizi ve hikayeye olan aşinalığınızı güçlendirmeye yardımcı olması için favori kitapları sık sık yeniden okuyun.  Tekrarlama aynı zamanda çocuğa yeni kelime ve kavramları pratik etme fırsatları da sağlayabilir. Tekrarlamalar sırasında sıkıcı olmak yerine canlı ve gerçekçi olun.

7. Çocuğun ilgisini takip edin: Okuma sırasında çocuğun ilgisinin kaydığı yerlere ve tepkilerine dikkat edin.  Belirli bir sayfa veya resimle özellikle meşgul görünüyorlarsa, kitabın o bölümünü birlikte keşfetmeye daha fazla zaman ayırın. Çocuğun konuşma ve iletişim temposunun önüne geçmeyin.

8. Sabırlı ve destekleyici olun: Dil gelişiminin zaman aldığını ve ilerlemenin kademeli olmasının sorun olmadığını unutmayın.  Çocuğun çabaları için, sözel tepkilerine bakılmaksızın bolca cesaretlendirici övgü ve teşvik sunun. Bu sırada kaçınmanız gereken en önemli nokta ise çocuğu konuşmaya zorlamak olacaktır. Sözel olarak veya beden dilinizle konuşması için baskı oluşturmayın, aksi halde yardım etmek yerine zarar vermeniz olasıdır.

Ebeveynler, bu stratejileri çocuklarıyla birlikte okuma zamanına dahil ederek, onların dil gelişimini eğlenceli ve ilgi çekici bir şekilde desteklemeye yardımcı olabilirler.

Gecikmiş dil ve konuşma sorunu yaşayan çocukların dil ve konuşma gelişimini desteklemenin en güzel yollarından bir diğeri de çocukla basit ve anlamlı oyunlar oynamaktır. Çocuğun ilgi duyduğu oyun ve oyuncaklarla çocuğun oyun içindeki ilgisini takip ederek basit, kısa dil yapılarıyla oyunlar oynamak ve oyun sırasında acele etmeden yavaş konuşmak dil ve konuşma gelişimine büyük katkılar sağlar. Genelde gecikmiş dil ve konuşması olan çocuklar oyun oynamakta da zorluk çekebilirler. Oyun becerilerilerinin gelişmesi dil ve konuşma gelişimini, dil ve konuşma gelişimi ise oyun becerileri geliştirir.

1. Basit oyunları seçin: Anlaşılması kolay ve karmaşık sözlü talimatlar gerektirmeyen oyunları seçin.  Lego ve benzeri oyuncaklar, basit yapbozlar, eşleştirme oyunları veya resimli basit masa oyunları gibi oyunlar harika seçenekler olabilir.

2. Sözsüz iletişime odaklanın: Oyunlar sırasında iletişim kurmak için jestleri, yüz ifadelerini ve vücut dilini kullanın.  Oyunun nasıl oynanacağını gösterin ve çocuğunuzu sizin hareketlerinizi taklit etmeye teşvik edin.

3. Kuralları gerektiği gibi değiştirin: Oyunun kurallarını çocuğun yeteneklerine ve ilgi alanlarına göre uyarlayın.  Talimatları veya oyunu onlar için daha erişilebilir hale getirmek için gerektiği kadar basitleştirin. Kuralları çocuğun gelişim düzeyine ve ihtiyaçlarına göre uyarlamanın kuralları ortandan kaldırmak olmadığını hatırlayın.

4. Sıra almayı teşvik edin: Çocuğa oyun sırasında sıra alma kavramını öğretin.  Sıranın kendilerine geldiğini ve bekleme zamanının geldiğini belirtmek için zamanlayıcı veya stiker gibi görsel ipuçlarını kullanın.

5. Övgü ve teşvik sağlayın: Sözlü yetenekleri ne olursa olsun, çocuğun çabaları ve katılımı için bol miktarda övgü ve olumlu takviye sunun.  Oyun sırasında küçük başarıları abartılı olmadan gerçekçi bir şekilde takdir edin.

6. Eğlenceli ve ilgi çekici olun: Oyunun sonucundan ziyade birlikte oynamanın keyfine odaklanın.  Oyunları çocukla bağ kurmak ve birlikte olumlu deneyimler yaratmak için fırsatlar olarak kullanın. Evet oyun oynamanın bir amacı ve sonucu olmalı ancak sonuç ve çıktıların sürecin kalitesine bağlı olduğunu unutmayın. Sonuç odaklı değil süreç odaklı olun ve süreci iyi yönetirseniz iyi sonuçlar alacağınız hatırlayın.

7. Sabırlı ve esnek olun: Çocuğun oyun oynamayı ve tam olarak katılmayı öğrenmesinin zaman alabileceğini anlayın.  Sabırlı ve destekleyici olun ve yaklaşımınızı gerektiği gibi uyarlamaya istekli olun. Çocuğun oyunu nasıl oynayacağını, kendi rolünü ve amacını anlaması biraz zaman alabilir. 

8. Basit bir dil kullanın: En önemlisi işe çocuğun dil ve konuşma düzeyine uygun kısa ve basit cümlelerle konusmayı unutmayın. 

Oyunları basit tutarak, sözsüz iletişime odaklanarak ve bol miktarda teşvik sağlayarak ebeveynler, konuşma ve dil gelişimi gecikmiş olsa bile çocukları için anlamlı ve eğlenceli deneyimler yaratabilirler.

Konuşma ve dil gelişiminde gecikme yaşayan bir çocukla oyun oynarken, dil kullanım düzeyinin dikkate alınması ve buna göre uyum sağlanması önemlidir.  Çocuklarla oyun oynarken aşağıdaki önerileri takip etmek oyunu işlevselleştirir ve etkinleştirir.

1. Basit ve anlaşılır bir dil kullanın: Talimatlarınızı ve iletişiminizi basit ve anlaşılması kolay tutun.  Oyunun kurallarını açıklamak veya talimat vermek için kısa cümleler ve anlaşılır bir dil kullanın.

2. Model olma ve Örnek dil: Oyun sırasında eylemlerinizi açıklayarak, oyundaki nesneleri veya karakterleri adlandırarak ve basit açıklamalar sunarak çocuğa örnek bir dil kullanma fırsatını kullanın. Oyun ve kitap okuma sırasında sanki kendi kendinize konuşuyor veya sesli düşünüyor gibi yavaş bir tempo ve basit dil yapıları ile konuşmanız harika bir model ve örnek dil kullanımı olacaktır. Ayrıca kendi kendinize bu şekilde konuşuyor olmak veya sesli düşünüyor olmak çocuğun konuşma baskısını hissetmesini engelleyecektir. Model olma ve örnek dil sağlama sırasında kendinizi her zaman konuşmak zorunda hissetmeyin. Sessizliğe fırsat tanıyın ve çocuğun sessizlik sırasında konuşmasına şans verin.

3. Katılımı teşvik edin: Çocuğu, jestler, sesler, tek tek kelimeler veya sözsüz ipuçları aracılığıyla mümkün olan her şekilde iletişim kurmaya teşvik edin.  Çocuğun kendini rahatça ifade edebileceği destekleyici bir ortam yaratın. Çocuğa “Sen de söyle.” diyerek baskı oluşturmak yerine beden diliniz, yüz ifadeleriniz ve ses tonunuz destekleyici bir şekilde onu iletişime dahil edebilir.

4. Tekrarlayın ve pekiştirin: Dil becerilerini güçlendirmeye yardımcı olmak için oyun sırasında anahtar kelimeleri ve cümleleri tekrarlayın.  Sözlü olmasa bile, her türlü iletişim girişimi için olumlu destek sağlayın ve övgü verin.Tekrarlara “bunu zaten yaptık” diye bakmayın yetişkinler de dahil olmak üzere bağlam içinde anlamlı tekrarlar öğrenmeye katkı sağlar. Ayrıca tekrarlarla birlikte etkileşim rutinleri oluşturun. Bu rutinler tekrar fırsatları sağlarken çocuk rutinlere aşina olduğu için ne yapması gerektiği bilerek özgüven içinde hareket eder. 

5. Görsel yardımcılar kullanın: Oyunlar sırasında çocuğun alıcı dil becerilerini, dili anlama yetisini ve iletişimi desteklemek için resimler, semboller veya basit diyagramlar gibi görsel yardımcıları kullanın.  Görsel ipuçları dil kavramlarını güçlendirmeye ve oyunu çocuk için daha erişilebilir hale getirmeye yardımcı olabilir.

6. Sabırlı ve dikkatli olun: Çocuğun iletişim girişimlerine karşı sabırlı ve dikkatli olun ve yanıtlarını acele etmeyin.  Bilgileri işlemeleri ve kendi yöntemleriyle yanıt vermeleri için onlara bolca zaman verin.

7. Beklentileri ayarlayın: Çocuğun mevcut dil gelişimi düzeyi konusunda gerçekçi olun ve beklentilerinizi buna göre ayarlayın.  İlerlemeyi ve küçük başarıları kutlayın ve sınırlılıklar ve başarısızlıklar  yerine çocuğun çabalarına odaklanın. Gerçekçi olmayan yüksek veya düşük beklentiler hem ebeveynleri hem de çocukları yorar ve gelişime engel olur.

Ebeveynler, basit ve anlaşılır bir dil kullanarak, katılımı teşvik ederek, görsel yardımlar ve tekrarlama yoluyla destek sağlayarak, konuşma ve dil gelişiminde gecikme olan çocuklar için oyunların eğlenceli ve erişilebilir olmasına yardımcı olabilirler.

Dil açısından zengin etkinliklerin ve etkileşimlerin günlük rutinlere dahil edilmesi de günün her zamanı dil ve konuşma gelişimini desteklemek için sizlere fırsatlar sunar. Evi temizlemek, yemek hazırlamak gibi basit gündelik işler sırasında çocuğu da bu işlere dahil ederek ve doğru etkileşim ve dil kullanımı ile onun dil ve konuşma gelişimini destekleyebilirsiniz. Bunu yapabilmek için bu anlamda kendiniz de bir farkındalık yaratın ve günlük hayata bu açıdan bakmaya çalışın  İşte bazı stratejiler:

1. Günlük etkinlikleri anlatın: Yemek zamanı, banyo zamanı veya giyinme gibi günlük rutinleri gerçekleştirirken ne yaptığınızı açıklayın.  İlgili adımlar ve kullandığınız nesneler hakkında konuşmak için basit bir dil kullanın.

2. Sohbetlere katılın: Yanıtları sınırlı olsa bile gün boyunca çocukla sohbet etmeye zaman ayırın.  Kendi dil kullanımınızı çocuğun dil ve konuşma düzeyine uyarlayarak açık veya kapalı uçlu sorular sorun, yanıtlarını dikkatle dinleyin ve mümkün olan her şekilde iletişim kurmaları için onları teşvik edin. Eksik veya yanlış dil kullanımı olması halinde çocuğun söylemek istediğini basit ona geri söyleyin yani cümlesini aynalayın.

3. Birlikte okuyun: Her gün ortak okuma için zaman ayırın.  Renkli resimler ve ilgi çekici hikayeler içeren, yaşına uygun kitapları seçin.  Çocuğu resimleri göstererek, tahminlerde bulunarak veya hikayeyi kendi sözleriyle yeniden anlatarak katılmaya teşvik edin.

4. Şarkı ve tekerlemeler söyleyin: Şarkı söylemek ve tekerlemeler söylemek, dil gelişimini desteklemenin harika yollarıdır.  Tekrarlayan sözlere sahip basit şarkılar seçin ve çocuğu birlikte şarkı söylemeye veya jestlerle katılmaya teşvik edin.

5. Dilini genişletin: Çocuk bir kelime söylediğinde veya ses çıkardığında, daha fazla kelime ekleyerek veya neyi kastettiğini açıklayarak konuyu genişletin.  Örneğin, eğer bir topu işaret edip "top" derlerse, "Evet, bu kırmızı bir top" diyerek çocuğun sözelçıktısını genişletebilirsiniz.

6. Oyun fırsatları sağlayın: Oyun, çocukların dil becerilerini öğrenmesinin ve geliştirmesinin doğal bir yoludur.  Rol yapma oyununu, yaratıcı hikaye anlatımını ve başkalarıyla etkileşimi teşvik eden oyuncaklar ve aktiviteler sağlayın.

7. Ekran süresini sınırlayın: Çocuğun TV, akıllı telefon veya tablet gibi ekranların önünde geçirdiği süreyi en aza indirin.  Bunun yerine, başkalarıyla aktif katılımı ve etkileşimi teşvik eden faaliyetlere odaklanın.

8. Gerekirse profesyonel destek alın: Çocuğun konuşma ve dil gelişimiyle ilgili endişeleriniz varsa, bir pediatri uzmanı hekime veya dil ve konuşma terapistine danışmaktan çekinmeyin.  Erken müdahale çocuğun ilerlemesinin desteklenmesinde büyük fark yaratabilir.

Ebeveynler, bu stratejileri günlük hayata dahil ederek, çocuğun konuşma ve dil gelişimini doğal ve besleyici bir şekilde destekleyen, dil açısından zengin bir ortam yaratabilirler.